Sancak’ta Boşnak Milli Meclisi (Bošnjačko Nacionalno Vijeće-BNV)

Haris Murić (YTÜ Yüksek Lisans Öğrencisi)

   93 Harbine kadar Osmanlı Devleti’nin yönetiminde bulunan Yeni Pazar (Novi Pazar) Sancağı, bu tarihten sonra Bosna Hersek’in bir parçası olarak 1908’e kadar Avusturya-Macaristan’ın işgali altında bulunmuştur. 1908’de Avusturya-Macaristan’ın Bosna-Hersek’i ilhakı üzerine Sancak tekrar Osmanlı yönetimine bırakılmıştır.

   Birinci Balkan Savaşı (1912-1913) neticesinde Sancak Osmanlıdan ayrılıp Sırbistan ve Karadağ arasında paylaşılmıştır. Sancak’ın en büyük şehri Novi Pazar, Sırbistan sınırları içerisinde yer almıştır. Bu bölgede yoğun olarak Boşnaklar yaşamaktadır.

   Sancaklı Boşnaklar son yüzyılda Sancak’ı özerkleştirme talebinde bulunsalar da talepleri her dönemde reddedildi. 1990 yılında Yugoslavya’da çok partili sisteme geçilmesi ile Sancaklı Boşnaklar bu fırsatı değerlendirerek 1991 yılında hem siyasi parti hem de Sancak Müslüman Milli Meclisi’ni kurdular. Aynı yılda bu meclis, Sancak’ı özerkleştirme adına referandum gerçekleştirdi ve referandumda Sancaklı Boşnaklar yüzde 99 oranında özerklik yönünde oy kullandılar. Fakat bu referandum tanınmadı.

   Başlangıçta meclisin asıl amacı Sancak meselesini uluslararası platformda duyurmaktı. 1993 yılında Sancak Müslüman Milli Meclisi, Temsil Edilmeyen Milletler ve Halklar Organizasyonu’na (Unreprestented Nations and People Organization- UNPO) üye oldu. Bunun dışında meclisin amacı Boşnak halkını, dil, eğitim, kültürel etkinlikler konusunda temsil etmektir.

   Meclis, 2002 yılına kadar Sırbistan hükümeti tarafından tanınmamış bir kurum olarak varlığını sürdürdü. 1993 yılında Sancak Boşnak Milli Meclisi adını alırken 2002-2003 yılları arasında Sırbistan’da Zoran Djindjic’in hükümete gelmesiyle birlikte Sancak Boşnak Milli Konseyi, Boşnak halkının resmi temsilcisi olarak tanındı. 2003 yılında Djincic’in yapıcı yaklaşımıyla birlikte dil ve eğitim hakları konusunda önemli adımlar da atıldı. Aynı yılda bu meclis, Boşnak Milli Meclisi (BNV) ismini aldı. Meclisin 35 üyeden oluşacağına karar verilirken başkanlık divanının oluşması için basit çoğunluğa sahip olunması gerektiği kararlaştırıldı. Meclis Başkanı olarak Sulejman Ugljanin seçildi.

   2010 yılında üç partinin katılımıyla ilk defa Boşnak Milli Meclisi için Sancak’ta seçimler düzenlendi. Katılan partiler ve liderleri: ”Bošnjački preporod”- Rasim Ljajić, “Lista Sulejmana Ugljanina”- Sulejman Ugljanin ve “Bošnjačka Kulturna Zajednica” Muamer Zukorlić’in liderliğinde.

   Seçimler sonucunda Muamer Zukorlić liderliğindeki parti 17, Sulejman Ugljanin’in liderliğindeki parti 13 ve Rasim Ljajić’in liderliğindeki parti 5 sandalye kazandı. Kabine oluşmadan önce Halklar ve Azınlık Hakları Bakanı Svetozar Čiplić, meclise müdahale ederek basit çoğunluk kuralını feshedip üçte iki çoğunluk kuralını uygulattı. Bunun neticesinde kabine oluşamayınca seçimler geçersiz sayıldı.

   2014 yılındaki seçimlere Muamer Zukorlić liderliğindeki parti ve Sulejman Ugljanin liderliğindeki parti katılırken seçimler sonucunda Sulejman Ugljanın’ın partisi 19 sandalye Muamer Zukorlić’in partisi ise 16 sandalye kazandı.

   2018 yılındaki seçimlere yine 2010 yılındaki seçimlerde olduğu gibi üç parti katıldı. Seçimler neticesinde Sulejman Ugljanin 16, Muamer Zukorlić 13 ve Sait Kačapor 6 sandalye kazandı.

   Muamer Zukorlić, 2016 yılından itibaren Aleksandar Vučić’in partisiyle birlikte koalisyon yaparak Eğitim, Bilim, Teknolojik Gelişim ve Bilgi Toplumu Parlamento Komitesi Başkanlığına seçildi.  Aynı zamanda da yakın geçmişe kadar Boşnak Milli Meclisi’nin üyesi olan Zukorlić’in yetki ve sorumluluğu bir sene boyunca meclisin toplantılarına katılmadığı gerekçesiyle, mecliste oy birliği ile alınan bir kararla elinden alındı ve parti içerisinde Zukolić’ten sonra gelen kişiye bu yetki ve sorumluluk devredildi (mandate). Muamer Zukorlić ise seçimler yaklaştığı için böyle bir karar alındığını söyledi.

   20 Mayıs 2020’de BALKAR’da gerçekleştirilecek canlı yayında Muamer Zukorlić’ ile yıllardır elde edilmeye çalışılan Sancak Özerkliği konusu ele alınacaktır. Bu çerçevede Sancak’ın geleceği, 2010’dan günümüze kadar Boşnak Milli Meclisi içerisinde yaşanan sorunlar ve tartışmalar tartışılacaktır. Sancak’taki Boşnak topluluğunun liderlerinden Muamer Zukorlić’in Sancak’taki gelişmelere bakışı ve yorumları alınacaktır.